روشهای اصلاح گندم  

وقتی به نژادی گندم به حد کافی پیشرفت کرد و کلیه منابع اولیه و خارجی گندم به دقت مورد آزمایش قرار گرفت دیگر نمی توان از طریق انتخاب توده های طبیعی پیشرفت سریعی حاصل کرد بلکه باید از روشهایی که سرعت پیشرفت بیشتری دارند کمک گرفت.

در یک توده گندم، به ندرت اتفاق می افتد که کلیه محسنات و صفات مورد نظر به طور طبیعی در یک جا جمع شود؛ همچنین، با استفاده از اطلاعاتی که از نظر انتقال صفات در دست است نمی توان با وسایل و روشهای موجود به آنها آگاهی پیدا کرد. امروزه می توان تقریباً هر صفت دلخواه را از یک گونه گیاه به گونه ای دیگر انتقال داد یا هر نوع مجموعه ای از صفات و ژن ها را در گیاه مورد نظر جمع کرد. برای جمع آوری صفات مورد توجه در یک گیاه، می توان از دو رگ گیری یا هیبریداسیون استفاده کرد.

روشهای اصلاح گندم عبارتند از : روش پدیگری ( که خود به دو قسمت تقسیم می شود الف) انتخاب تک بوته در گیاهان خود گشن ب) هنگامی که دو رگ گیری شده باشد )، روش انتخاب دسته جمعی، روش باز پس یا برگشتی، و روش متقارب؛ اینک به شرح هر کدام می پردازیم :

روش پدیگری  

انتخاب تک بوته در گیاهان خود گشن روش پدیگری ساده تر ین راه انتخاب تک بوته گیاهان خود گشن است. از این روش در آزمایشگاه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کرج و در مرکز اصلاح بذر و نهال وزرات کشاورزی استفاده می شود. چگونگی استفاده از روش پدیگری در مورد انتخاب تک بوته یا تک خوشه از میان توده محلی گندم خود گشن به قرار ذیل است:

سال اول. جهت انتخاب واریته ها به صورت تک بوته یا تک خوشه از میان توده گندمهای بومی، باید تعداد زیادی خوشه با خواص مورد نظر را پیدا کرد. انتخاب این واریته ها باید با توجه به خواص و فرم ظاهری آنها صورت پذیرد. تک بوته یا تک خوشه های انتخاب شده به نام گیاهان الیت خوانده می شوند. برای انتخاب تک بوته   ها، مقیاس و معیار های متعددی را به کار می برند . در مراحل مختلف رشد و نمو گیاه باید سنجش های گوناگونی انجام داد . باید مقاومت گندم را در برابر بیماری های مختلف، سرما، خشکی و ریزش سنجید و همچنین زود رسی آن را مورد توجه قرار داد. طول ساقه، طول سنبله، تراکم سنبله، پنجه زدن، وزن هزار دانه و غیره مقیاس هایی هستند که پس از برداشت گندم مورد توجه قرار می گیرند. در مورد برخی آزمایش ها راجع به دانه تک بوته های الیت ، مثل قدرت نانوایی گندم، کمتر می توان به همبستگی شکل ظاهری و خواص کمی تکیه کرد .

 از آنچه گفته شد نتیجه می شود که گاهی خواص ظاهری گیاه پی بردن به صفات کمی را امکان پذیر نمی سازد، زیرا این صفات تحت تاثیر عوامل جوی قرار می گیرند. پس از انتخاب تک بوته های مورد نظر، باید آنها را جداگانه برداشت کرد و به ایستگاه اصلی انتقال داد. وزارت کشاورزی برای شماره گذاری آزمایشات غلات از سیستم شماره گذاری صعودی استفاده می کند. شماره های صعودی شامل سه قسمت هستند که از چپ به راست عبارتند از : شماره ایستگاه ، سال انتخاب لینیه ها، و شماره ترتیبی که هر سال به بوته مادر های انتخابی داده می شود.